Dünyada yaklaşık 2 milyon 800 bin, Türkiye’de ise 50 bin Multipl Skleroz (MS) hastası bulunuyor. Hastalık, bayanlarda erkeklere oranla 2 kat sık görülrken, sigara hastalarda atak riskini, D vitamini eksikliği ise hastalık gelişme riskini yükseltebiliyor.
MS hastalığının, beyin ve omurilik üzere merkezi hudut sisteminin etkilendiği nörolojik bir sıhhat sorunu olduğunu söyleyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Vildan Yayla, MS’li şahıslarda tam bilinmeyen bir nedenle, bedenin kendi savunma düzeneklerinin, hudut lifinin (nöron) etrafını sarıp, koruyan ve sinyal iletiminde rol oynayan miyelin kılıfına saldırarak tahrip ettiğini anlattı.
KALICI HASAR VEREBİLİYOR
Hudut sisteminde tahrip olan bölgenin, problemli olduğu beden işlevinde aksaklık yaşanmaya başladığını aktaran Yayla, bu durumun çoğunlukla süreksiz fonksiyon bozukluğuna yol açtığını, bazen de hasarın kalıcı olabildiğini vurguladı.
Genç erişkinlerde en sık işlevsel kısıtlılık yaratan nörolojik hastalık olan MS’nin, bayanlarda erkeklere oranla 2 kat daha sık görüldüğünü ve en sık 20-40 yaşlar ortasında ortaya çıktığını söz eden Yayla, “10 yaş üzere erken başlangıçlı hastalar ve 40 yaşından sonra başlayan olgular da vardır.” dedi.
MS’nin ölümcül ve bulaşıcı bir hastalık olmadığının altını çizen Yayla, MS’li kişinin çocuğunda bu durumun görülme mümkünlüğünün yaklaşık yüzde 1-2 olduğunu söz etti.
MS BELİRTİLERİ
Hastalığın belirtilerinin şahıstan şahsa değişiklik gösterebildiğini lisana getiren Yayla, belirtilerin birçoğunun olağan bireylerde, vitamin eksikliklerinde ya da öbür hastalıklarla birlikte görülebileceğinin unutulmaması gerektiğini ve hastalarda bu belirtilerin hepsinin bir ortada görülmeyip bir yahut birkaçı bir ortada bulunabileceğini söyledi.
Prof. Dr. Yayla, MS’nin önde gelen belirtilerini şu halde sıraladı:
– Yorgunluk ve halsizlik
– Yüzde yahut bedenin bir tarafındaki kol ve bacakta yahut her iki bacakta birden güç kaybı
– Yüzde yahut bedenin bir tarafındaki kol ve bacakta, bacaklarda uyuşma ve karıncalanma, hissizlik
– Bir yahut iki beğenilen birden bulanık görme, çift görme, görme bozuklukları
– Kas sertleşmesi
– İdrar kaçırma ve sık idrara çıkma
– Konuşma bozukluğu
– Bağırsak sorunları
– Yürümede dengesizlik
– Cinsel fonksiyon sıkıntıları
MS’ye bağlı yakınmaların “MS atağı” sırasında ortaya çıkıp daha sonra güzelleşebileceği üzere, bir kısmının uzun periyot kalıcı olabildiğine dikkat çeken Yayla, MS belirtilerinin atak olarak tanımlanabilmesi için en az 24 saat devam etmesi gerektiğini söyledi.
MS teşhisinin, tercihen MS konusunda tecrübeli bir nöroloji uzmanı tarafından konulması gerektiğini tabir eden Yayla, “Uzun vadeli takip ve tedavi gerektiren bu hastalıkta bilhassa başlangıç devirlerinde MS’yi taklit edebilen pek çok hastalık olması nedeniyle hastaların bir kısmında teşhis kuşkulu olabilmektedir.” dedi.
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ, RİSKİ ARTIRIYOR
Akdeniz mutfağı, zerzevat, meyve ve balık yüklü beslenmenin MS için güzel bir beslenme programı olduğunu lisana getiren Yayla, yiyeceklerden tuzun azaltılması gerektiğini belirtti.
Sigaranın genel sıhhate ziyanlı olduğu üzere MS için de ziyanlı olduğunu tabir eden Yayla, sigara kullanımının MS hastalarında daha sık atak geçirmeye ve hastalığın berbat gidişine neden olabileceğini, bu nedenle sigaranın kesinlikle bırakılması gerektiğini söyledi.
D vitamini eksikliğinin de MS riskini artırabileceğini söyleyen Yayla, “Bu nedenle MS hastaları D vitamini için en kıymetli kaynak olan gün ışığından faydalanmalı, gerekirse tabibinin önerisi ile D vitamini desteği kullanmalı.” tekliflerinde bulundu.
MS hastalığının tedavisinin bireye özel olduğunu söz eden Yayla, atak sırasında yapılacak kısa devir atak tedavisi ve bu atakların oluşmasını engellemeye yönelik uzun periyot tedaviler olmak üzere iki çeşit tedavi sistemi olduğunu lisana getirdi.
Atak tedavisinin, Türkiye’de en sık uygulanan biçimiyle çoklukla damardan serum ile verilen kortizon tedavisi formunda olduğunu anlatan Yayla, atakların sıklığını azaltmaya ve kişinin fizikî maharetlerinin korunmasına yönelik birçok uzun devir tedavi seçeneğinin mevcut olduğunu söyledi.
Birinci seçenek olarak haftanın muhakkak günlerinde yapılan iğne tedavilerinin dışında, günde 1 ya da 2 defa kullanılan tablet formları olduğu üzere, bu tedavilerden yarar görmeyen ya da çok faal durumdaki kimi hastalarda ayda bir ya da 6 ayda bir damardan uygulanan ya da farklı uygulama biçimleri olan tedavi seçeneklerinin de mevcut olduğunu kaydeden Yayla, “MS, artık çok daha düzgün denetim edilebilir duruma gelmiştir. Erken ve uygun tedavi ile MS’ye bağlı özürlülük durumu kıymetli oranda azalmaktadır.” sözlerini kullandı.