Halide Edib Adıvar, birinci kez 1923’te, Teşebbüs Matbaası’nda basılan romanı Ateşten Gömlek’e Yakup Kadri’ye yazdığı açık mektupla başlar. Zira Ateşten Gömlek isimli bir roman yazma fikri birinci evvel Yakup Kadri’nin aklına gelmiştir.
Halide Edib, mektubunda Yakup Kadri’den hem af diler, hem teşekkür eder, hem de bu isimden niye vazgeçemediğini anlatır. Can Yayınları’ndan yayınlanan bu açık mektubu sizlere sunuyoruz.
İşte o ünlü mektuptan pasajlar…
Yakup Kadri Bey’e açık mektup…
1923
ANADOLU’NUN BUHRANLI GÜNLERİ
“Anadolu oldukça buhranlı günler geçiriyordu. Anadolu harekâtının doğuş günlerindeki ruhların sıkışıklığı, çırpınması ve trajedisi artık geçmiş üzereydi. Havada daha olgunlaşmış ve çetin bir ihtilal ve savaş kokusu vardı. Bununla birlikte siz eski günleri sezmiş olacaksınız ki ansızın bütün bu isimsiz şeyleri bir cümle içinde topladınız ve bana dediniz ki:
‘Ben ‘Ateşten Gömlek’ isminde bir Anadolu romanı yazacağım.’ Ben biraz sizi arkadaşça üzmek için, ‘Ben de bir ‘Ateşten Gömlek’ yazacağım,’ dedim. Siz yarı önemli yarı latife, ‘Yapmayınız, öbür roman ismi yok mu!’ dediniz.”
Halide Edip Adıvar
ATEŞTEN GÖMLEK
“Ben ondan sonra Anadolu’ya bakarken, Anadolu’yu hissederken yalnızca ‘Ateşten Gömlek’ diyorum. Sizin bu kadar muvaffakiyetle bulduğunuz ismi almayı düşünemeyecek kadar dürüst bir meslektaştım. Yalnız sizin o dam altındaki küçük odaya çekilip de ‘Ateşten Gömlek’i yazdığınız vakitler bende bir çocuk merakı uyanıyordu.”
Yakup Kadri Karaosmanoğlu
ROMANDA İNSAN SİMGELERİ
“Ankara’ya uzun bir müsaadeyle döndüğüm günlerde apansızın eski vakitlerin roman yazmak hummasına tutuldum. Karşıma aniden çıkan Peyamiler, İhsanlar, Ayşeler bir çocuk ısrarıyla kıssalarına ‘Ateşten Gömlek’ diyorlardı. Bu inatçı çocuklara bu ismi kullanmak hakikat olamayacağını o kadar söyledim; o kadar öteki isimler buldum; beni dinlemediler. İnsan, romanına koyduğu insan simgelerinin elinde esir olduğunu benim kadar siz de bilirsiniz. (…)
Sayfa: 158
YAKUP KADRİ’YE TEŞEKKÜR
“Size de bu kadar Anadolu’ya yakışan ve kendi başına bir şaheser olan isim için teşekkür etmek ve sizden af dilemek isterim, Yakup Kadri Beyefendi. İsmin gücü yapıttan sağlam olması benim kabahatim değildir. Benim ‘Ateşten Gömlek’i şayet vakit söndürüp bir tarafa atmazsa Türk romanları ortasında iki tane ‘Ateşten Gömlek’ olacak. Tahminen elli sene sonra bir kütüphane rafında yan yana oturacak olan bu iki kitap Hans Andersen’in masallarındaki üzere tahminen lisana gelir, birbirlerine geçmiş günleri söylerler. Kim bilir, o uzak gelecekte Türk gençliğinin sırtındaki “Ateşten Gömlek” ne kadar bizimkilerden öteki olacaktır…”
HALİDE EDİB
Ergül Tosun
Kitap sayfası için irtibat: