Roman ve hikaye… İki cins de edebiyatın vazgeçilmezi ve okurların en çok tercih ettiği edebi tipler ortasındadır. Bu evrakımızda hikaye ve roman ortasındaki farkları maddedeler halinde açıkladık.
1. Edebiyat Haber’den Zeynep Kahraman Füzün’ün haberine nazaran iki çeşit ortasındaki farklar şöyle;Atmosfer: Hikayenin tamamında hissedilir. Anlatıcı başından sonuna kadar sizi birebir atmosferde fiyat. Karanlıksa sonuna kadar karanlık, muzipse sonuna kadar muziptir. Bunu lisan, kıssa, yer, diyaloglar vs sayesinde gerçekleştirir. Romanda ise çok fazla atmosfer kurulur, farklı hisler hissettirilir.
2. Metafor: Genel olarak hikayelerde karşımıza çıkar. Anlatılmak istenenler sembollerle anlatılır. Bu istikametiyle hikaye romana nazaran daha kapalı bir anlatım biçimidir. Romanda ise daha açık bir anlatım tercih edilir. Müellif iletisini olaylarla ve olayların karakterler üzerindeki tesiriyle verir.
3. Karakter: Hikayede karakterler okura tanıtılmaz ancak okurun tanıması beklenir. Yani karakter okurun dolduracağı boşluklardan biridir. Anlatıcı hikayenin pek çok yerine karakterle ilgili şifreler bırakır. Romanda ise karakterin fizikî ve ruhsal özellikleri orta ara aktarılır, yaşadığı değişim gösterilir. Karakter sayısı ise hikaye ve romanı ayıran bir öge değildir.
4. Vakit: Hikayede vakit dardır. Bazen kısacık bir an içinde olur her şey. Hikaye zannedilenin tersine daha ayrıntılı bir anlatım biçimi olduğu için uzun bir vakti hikayeye sığdıramazsınız. Tek bir olayı bile anlatamaz, olaydaki bir sahnenin üzerine hikayeyi inşa edersiniz. Romanda ise olaylar başlar biter, yenileri gelişir ve ayrıntıları yüzeysel geçmek zorunda kalırsınız.
5. Sorun: Hikayede tek sıkıntı üzerinde ağırlaşırsınız. Bütün sözleriniz ve cümleleriniz o sıkıntıya hizmet eder. Hikayede gereksiz tek bir söz bile kullanılmaması bu sebepledir. Romanın ise ana bir problemi olmasına rağmen pek çok sıkıntıyı ele alabilir, okura yeni kapılar aralayabilirsiniz. Bu istikametiyle roman hikayeden daha katmanlı bir metindir.
6. Ses: Hikayenin sesi ve müziği vardır. Kulağa hitap eder. Şiir üzere dinlenebilir. Kısa olması hasebiyle sözler itinayla seçilmiştir. Cümleler çok çalışılmıştır. Yani romanda bunun yanlış olmasından yahut okuru yormasından değildir. Hikaye lisanıyla pekâlâ roman yazılabilir ancak uzunluğu hasebiyle pek örneği yoktur.
7. Hacim: Tıpkı söz sayısıyla roman da hikaye de yazılabilir lakin çok az sözle roman kurgulamanız, elli bin sözlük hikaye yazmanız yapılarına karşıttır. Şu kadar sözden sonrası roman, öncesi hikaye demek başka tüm ögeleri yok saymaktır.
8. Öykü: Anlatmak istediğimiz kıssa yazacağımız çeşidi belirler. Kimi öyküler için hikaye uygun olmaz. Roman kurgusuyla öykümüzü daha âlâ anlatabiliriz. Kimi kıssalar için ise hikaye uygundur. Kıssanın esnetilmesi tesirini düşürecekse hikaye, tam aykırısı ise roman tercih edilir.
9. Zorluk: Roman yazmak hikaye yazmaya nazaran yorucu bir süreçtir. Hikaye her ne kadar bir öyküyü kompakt ve kusursuz anlatmak olduğu için çok fazla emek sarf etmek gerekse de mekânsal ve zamansal mantık kusurları olmayan saçaklı bir kıssa ile roman kurgulamak öncesindeki hazırlıklarıyla birlikte düşünüldüğünde uzun ve yıpratıcı bir süreçtir ancak tek hikaye değil de bir belgelik hikaye yazıyorsanız çok fazla karakter ve öykü inşa edeceğiniz için daha güç olacaktır.
10. Tesir: Hikaye bir oturuşta çok nadiren iki oturuşta okunması yüzünden tesiri de uzun müddetli olmayan bir anlatım tipidir. Roman ise bazen günlerce o karakterlerle yaşamamız hasebiyle daha uzun periyodik, derin ve kalıcı izler bırakır. Sadece bu etkileme gücünden dolayı müelliflerin da okurların da en çok tercih ettiği kurmaca tipi romandır.
Ergül Tosun
Kitap sayfası için irtibat: