Türkiye Kurumsal İdare Derneği (TKYD) ve Londra merkezli kurumsal idare danışmanlık firması Nestor Advisors, Türkiye ve Avrupa’daki bankaların kurumsal idare uygulamalarını karşılaştıran bir rapor hazırladı.
Bu çalışmaya nazaran Türk bankalarında payların ortalama yüzde 80,3’üne en büyük üç hissedar sahipken, Avrupa bankalarında bu oran yüzde 31 seviyesinde.
Toplam etkinlerine nazaran Türkiye’nin 9, Avrupa’nın 20 en büyük bankasının incelendiği “Türk Bankalarında Kurumsal İdarenin Mukayeseli Bir Değerlendirmesi” raporunun ayrıntıları, düzenlenen çevrim içi toplantıda kamuoyuyla paylaşıldı.
Rapor, Türk bankacılık kesiminin son 10 yıldır Avrupa’da ve dünyada yürürlükte olan en yeterli kurumsal idare uygulama standartlarını karşıladığını gösterdi.
TÜRK BANKALARININ PAYLARININ YÜZDE 80,3’Ü ÜÇ BÜYÜK HİSSEDARDA
Rapor, Türk bankacılık kesiminin son 10 yıldır Avrupa’da ve dünyada yürürlükte olan en güzel uygulama standartlarını karşıladığını ortaya koyarken, farklılık olarak belirlenen özelliklerin büyük kısmı, Türkiye’deki düzenlemelere, kültürel uygulamalara ve bilhassa Türk bankalarında Avrupa’ya kıyasla çok daha ağır bir mülkiyet yapısı olmasına bağlandı. Buna nazaran, Türk bankalarında payların ortalama yüzde 80,3’üne en büyük üç hissedar sahipken, Avrupa bankalarında bu oranın yüzde 31 seviyesinde olduğu görüldü. Türk bankalarının idare konseylerindeki bağımsız üyelerin oranının (yüzde 29) Avrupa bankalarından (yüzde 76) çok daha düşük olması da belirli ölçüde mülkiyet ağırlaşmasıyla ilişkilendirildi.
TÜRK BANKALARINDA BAYAN İDARE ŞURASI ÜYESİ AZ
Araştırmada, birçok yatırımcının talepleri ortasında en üst sıralarda yer aldığı belirtilen idare konseyindeki cinsiyet çeşitliliği de incelendi. Buna nazaran, Türkiye’deki bankaların idare konseylerindeki bayan üyelerin oranı yüzde 13’te kalırken, Avrupa bankalarında bu oran yüzde 30 oldu. Buna rağmen, Türk bankalarında Avrupalı bankalara kıyasla daha fazla bayan idare heyeti lideri bulunduğuna dikkat çekildi.
AVRUPA BANKALARININ TAMAMINDA, TÜRK BANKALARININ YÜZDE 56’SINDA RİSK KOMİTESİ VAR
Raporda, AB’de ve birçok G20 ülkesinde mevzuat tarafından mecburî kılınan risk komitesinin tüm Avrupa bankalarında bulunduğuna dikkat çekilirken, Türk bankalarının yüzde 56’sında risk komitesinin yer aldığı belirtildi. Kontrol, aday gösterme ve fiyatlandırma komitelerinin Türk bankalarında yaygın olduğu vurgulanırken, risk nezareti konusunda daha bütüncül bir bakış ile sistematik bir yaklaşım geliştirmesine gereksinim duyulabileceğine dikkat çekildi.
Türk bankalarında idare konseyi komitelerinin Avrupalı muadillerinden daha küçük olduğu, bu durumun bilhassa de tam vakitli üyelerin atanması nedeniyle yüklü olarak profesyonellerden oluşan kontrol komitelerinde geçerli olduğu bilgisi de raporun sonuçlarında yer aldı. Bağımsız komite üyelerinin oranının Türk bankalarında yüzde 36, Avrupa bankalarında ise yüzde 88,5 seviyesinde olduğu vurgulandı.
TÜRK BANKALARININ İDARE KONSEYLERİNDE FİNANS TECRÜBESİ DAHA FAZLA
Türkiye’deki komitelerde icrada misyonlu olmayan üyelerin yüzde 45’inin finans dalı tecrübesi olmasına rağmen bu oran Avrupalı bankalarda yüzde 30 seviyesinde kaldı. Gerçekten sektörel bilgiye sahip idare şurası üyelerinin Türk bankaları ortasında daha yaygın olduğu görüldü. Buna nazaran, finans dalında tecrübe sahibi idare şurası üyelerinin oranı Avrupalı bankalarda yüzde 32, Türk bankalarında ise yüzde 35 düzeyinde.
Türk bankalarına mahsus bir öbür uygulama ise banka idare heyetlerinin yüklü olarak süreç odaklı faaliyet göstermesine neden olan idare konseyi kredi komitelerinin yaygınlığı oldu. Raporda, Türk bankalarında büyük ferdî risk fiyatlarının yakından takip edilmesi de dahil olmak üzere, idare şurasında kredi riskinin, portföy yaklaşımıyla ele alındığı belirtildi. Avrupa bankalarında ise kredi süreçleri onayının neredeyse büsbütün idareye ve bankacılık profesyonellerine bırakıldığının altı çizildi.
TÜRK BANKALARINDAKİ İDARE ŞURASI ÜYELERİ BANKA DIŞINDA FAZLA MİSYON ALMIYOR
Raporda, Türk bankalarındaki idare heyeti üyelerinin banka dışında aldığı idare konseyi vazifelerinin sayısının Avrupa’daki üyelere nazaran çok daha az olduğu görüldü. Banka faaliyetleri için daha fazla vakit ayırmaları açısından olumlu bedellendirilen bu durum, idare şurası toplantılarının sıklığı ile de paralellik gösteriyor. Bununla birlikte raporda, idare heyeti aktifliğinin periyodik olarak gözden geçirilmesinin global banka idare şuralarında standart hale gelen ve Türk bankaları tarafından üzerinde daha çok durulması gereken uygulamalardan biri olduğu belirtildi. Buna nazaran 20 Avrupalı bankanın tamamı idare şurası performans değerlendirmesi yaptığını açıklarken, Türk bankalarının yüzde 43’ü 2019 yılında idare şurası performans değerlendirmesi gerçekleştirdi. Performans değerlendirmesi sonucunda belirlenen kilit aksiyon hususlarının kamuyla paylaşımını ise Avrupalı bankaların yarıdan fazlası yaparken, bu tarafta açıklama yapan Türk bankalarının sayısı ise 1’de kaldı.
“YÖNETİM ŞURALARININ ETKİLEŞİM BİÇİMİ SALGINLA KALICI OLARAK DEĞİŞTİ”
Aktiflikte konuşan Nestor Advisors İdare Konseyi Lideri Stilpon Nestor, “Önümüzdeki periyotta hem Türk hem de Avrupa bankaları yeni zorluklar ile karşı karşıya. Yatırımcılar, düzenleyici kuruluşlar ve paydaşlardan etraf ve toplumsal sıkıntılara daha fazla itina gösterilmesi istikametinde artan bir baskı gelirken, idare şuralarının mevcut sorumluluklarına bu hususları da dahil etmesi, ilgili süreç ve uygulamaları geliştirmesi gerekiyor.” dedi.
Salgının bankacılık dalına tesirlerine değinen Nestor, şunları söyledi:
“Pandemi, Birleşik Krallık, AB ve ABD’de olduğu üzere Türkiye’de de bankacılık bölümünü büyük ölçüde etkileyen dijitalleşme ihtilali üzerinde bir katalizör tesiri yaptı. Bu nedenle teknolojik mevzularda yetkinlik, banka idare şuraları için artık yalnızca yararlı bir özellik olmanın ötesinde, bir gereklilik halini aldı. Pandemi birebir vakitte idare konseylerinin toplantı ve etkileşim biçimlerini de tahminen de kalıcı olarak değiştirdi. En güzel uygulamalara sahip birçok banka da yeni idare şurası tertip ve planlama biçimleri ortaya çıkarıyor. Tüm bu gelişmeler, bölüme son 20 yılda en yeterli formda hizmet eden fakat tahminen birtakım taraflarıyla yenilenmesi gereken banka kurumsal idare yapılarını gözden geçirmek için uygun bir vakit olduğuna işaret ediyor.”