ABD’nin hezimetiyle sonuçlanan Kasım 1955 – Nisan 1975 ortasındaki Vietnam Savaşı’nın vazgeçilmezi olan ve Soğuk Savaş döneminde de kullanımda kalan Hanoi’nin ‘ikonik’ hoparlörlerinin, dijital enformasyon çağında tekrar değere binmesi şaşkınlıkla karşılandı.
Hanoi’de belediye lideri tarafından 2017’de kaldırılan, fakat Kovid-19 pandemisi sırasında hudutlu seviyede geri dönen hoparlörlerin bu yıldan itibaren 2025 yılına kadar tüm kenti kapsaması ve devlet bildirilerini duyurması tarafında Vietnam hükümetinden karar çıktı.
Hanoi brings back loudspeakers as old-school propaganda methods return to Vietnam https://t.co/uUwIxh6L9D
— The Guardian (@guardian) August 15, 2022
İngiliz gazetesi The Guardian’a konuşan Hanoili insan hakları aktivisti Nguyen Quang A, ‘şehirdeki gürültü kirliliğinin esasen büyük bir sorun olduğunu ve hoparlörlerin kakofoniye tekrar dahil edilmesinin Hanoi sakinleri için muhtemelen çok hudut bozucu, hatta azap olacağını’ söyledi.
Adının açıklanmaması kaydıyla konuşan bir lokal gazeteci, “Ben dahil birden fazla insanın bunun aptalca bir fikir olduğunu düşündüğünü söyleyebilirim” diyerek ekledi:
“Hoparlörler, insanları bombardıman uçaklarının geldiğine dair uyardığı ve cepheden güncellemeler duyurduğu savaş vaktinde hayatın ayrılmaz bir kesimiydi. Artık en yeterli ihtimalle beyaz bir gürültü makinesi, daha da berbatı bir baş ağrısı olacak.”
Nguyen Quang A, ‘acayip’ diye nitelediği karardan lokal halkın kısmen hayal kırıklığına uğradığını, fakat toplumsal medyada şikayet etmekten diğer bir şey yapamayacağını, başkalarının ise sadece iktidardaki Komünist Parti’nin destekçisi olduklarından takviye vereceğini söyledi.
Yerel gazeteci de, yakın tarihli bir anketin kent nüfusunun yüzde 70’inin buna karşı olduğunu gösterdiğini belirtip karardan şaşkınlığını söz etti. “Tahminimce bu siyaset için baskı yapan kişi, birebir vakitte bir hoparlör şirketinin sahibi” esprisini yaptı.
Siyasi analist Carl Thayer da kararı ‘arkaik ve gereksiz’ diye niteleyerek hükümetin ‘dijital teknolojiye odaklanan geleceğe yönelik stratejisiyle’ çeliştiğine dikkat çekti.
‘Sıradan Vietnam vatandaşının haber ve bilgilere bağımsız erişme paha verdiğini’ söyleyen Thayer, hükümetin hoparlör yerine ‘yerel akıllı telefon uygulamasına başvurmasının çok daha akla yatkın olacağını’ belirtti.
Girişimin ‘rejimin kendini inançta hissetmemesi ya da tabir özgürlüğüne yönelik baskılarıyla ilgisinin olmadığı’ değerlendirmesini yapan siyasi analist, “Mevcut rejimin meşruiyetinin yaygın halk takviyesini kaybettiğine ve bunu Hanoi sokaklarında yüksek sesli hoparlörlerin tekrar devreye sokarak gidermeye muhtaçlık duyduğuna dair çok az ispat var” dedi.
Güneydoğu Asya’nın öbür yakasındaki Myanmar’da da cunta da eski adap propaganda sistemlerine yöneldi. 1 Şubat 2021’de seçilmiş hükümeti devirmesi kısmen direnişle karşılaşan ve süregiden istikrarsızlıktan İslam İşbirliği Teşkilatı ve etnik azınlıkların silahlı kümelerini sorumlu tutan cunta, darbeye karşı silahlı direnişin bilhassa şiddetli olmasından dolayı aylardır interneti kısıtladığı Sagaing bölgesinde askeri uçaklar ve helikopterlerle havadan broşürler atıyordu.
Dijital haklar kümesi Access Now’dan Wai Phyo Myint, ‘bu çeşit kaba propagandaların artık tesirli olmadığın, ordudan geldiği bilinen rastgele bir malzemenin dikkate alınmadığını, çünkü halkın kaynağa güvenmediğini’ söyledi.