1950 de yazılan hikayeye ismini veren gemiyi Saba çocukken 1910 ların ortalarında Kalamış İskelesi nde Halkalı Esmer Escort gördüğünü ve geminin burnundaki ismi tashihle Nevasir diye okuduğunu anlatır
Neveser müelliften yalnızca yedi yaş büyüktür İki İstanbul gezgini birebir yılların İstanbul una doğmuş yaklaşık tıpkı yıllarda hayata veda etmiş Halkalı Genç Escort yirminci yüzyılın birinci yarısının İstanbul una yan yana tanıklık etmişlerdir Can Yayınları’ndan Mustafa Çevikdoğan’nın haberine nazaran Neveser vapurunun haikayesi bir epey acıklı
Koltuklarına oturduğunda ayakları yere değmeyecek yaştayken tanıştığı geminin Halkalı Olgun Escort muharririn hayatında bambaşka bir yeri olmuş en verimli periyotlarından ıskartaya çıkarılacağı güne kadar her ayrıntıyı bin bir titizlenmeyle bu hikayesinde anlatmıştı
Neveser daima geç kalmasıyla ünlüydü ve Saba 1957 de Halkalı Sarışın Escort öldüğünde de şaire yetişememiş onu iki sene bekletmişti
Ziya Osman Saba
BİRİNCİ NEVESER
Denizcilik tarihimizde iki Neveser var Birincisi evvel gazi sonra şehit Neveser Bize son derece kıymetli İstanbul ve Halkalı Şişman Escort denizcilik kitapları armağan eden Eser Tutel Gemiler Süvariler İskeleler … kitabında 39 baca no.lu bu geminin, 1890’da İngiltere’de imal edildiğini söylüyor.
836 yolcu kapasiteli Neveser 25 yıl Boğaz da hizmet verdikten sonra Çanakkale Savaşları nda Bahriye nin hizmetine alınmış 13 Aralık 1916 günü Rus denizaltısı Kit tarafından batırıldıysa da sonraki yıl yüzdürülerek İstanbul a çekilip onarılmıştı
Lakin 1917 de Zonguldak tan İstanbul a gelirken Sakarya Nehri nin ağzının önlerinde bir mayına çarparak batmıştı
Kaptanlarına sayısız övgü kazandıran efsane Neveser in isminin yüküyle misyona başlayan Ziya Osman Saba nın Neveser yandan çarklısı ise 1903 te Budapeşte de imal edilmiş İhsan isimli ikiziyle birlikte denizcilik yönetimi tarafından Boğaz çizgisinde çalıştırılmak üzere satın alınmıştı
Tekrar Eser Tutel in Seyr i Sefain kitabındaki bilgiye nazaran 54 metrelik gemi 1940 ta otomobil vapuru haline getirildi 1961 de ise hizmet dışı bırakıldı
Neveser Mustafa Kemal Paşa yı karşılamaya gidiyor 1 Temmuz 1927
GAZETE ARŞİVLERİNDEN
Birinci haber hüzünlü Neveser şimdilik şikâyetlerle değil yolcularıyla haber oluyor 8 Ocak 1931 tarihli Cumhuriyet ten
SABA’NIN NEVESERİ
Ziya Osman Saba nın Neveser i şimdiki vapurlar üzere iskelelere ateş alırcasına yanaşıp kalkmıyor hareket saatinden daha önce gelip içindekileri İstanbul a indirmek hizmetini gördüğü şu kıyıya serpiştirilmiş köşklerden çıkacak yolcularını o gün bir iş mazeretiyle yahut havayı hoş görüp kente inmeye niyetlenmiş olanları adeta evvelden bilip bir bir bekliyor kimseye koşturmuyor kimseye vapur kaçırtmıyordu
BİR HENGAME VE YAPILMAYAN SEFER
1938 de tayfalarıyla haber oluyor gemi 19 Haziran ın Cumhuriyet indeki habere nazaran İsmail Hakkı ve Mehmet isimli iki tayfanın hengameleri adliyelik olmuş öteki tayfalar da şahit yazıldığından vapur bütün gün sefer yapamamıştır
1938 in 16 Kasım ında geminin kış tarifesinde takım dışı bırakıldığını öğreniyoruz Zati Saba da hikayesinde “Neveser artık günün birden fazla vaktini limanda bir şamandıraya bağlı geçirip sabah akşam şöyle birer sefer yapabiliyor, bazen bütün bir kış Haliç’te kalıp yazları daha fazla vapura gereksinim görüldüğünden olacak, tekrar göreve başlıyor” diye doğruluyor bu haberi.
ACELESİ OLMAYAN YOLCULARIN GEMİSİ
1945 e geldiğimizde Neveser tekrar çalışıyor 1940 ta otomobil vapuruna çevrilmiş olan gemi bu esnada kapsamlı bir tamirattan geçmiş olsa gerek ki Anadolu çizgisinde yoluna devam edeceği yazılıyor 21 Mart 1945 teki haberde
1949 da Neveser artık gazetelerin birinci sayfalarında kendine yer bulacak kadar popülerdir 29 Ağustos tarihli Cumhuriyet te Metin Toker yazısına “Acelesi Olmayan Yolcuların Gemisi” başlığını uygun görüyor.
NEVESER TUTKUNU
Metin Toker de Ziya Osman Saba üzere bir Neveser tutkunudur muhakkak ki Fakat Saba nın gemiye yüklediği manaları teslim etmekle bir arada gemiyi sarakaya almadan da duramaz
Dünyanın en nüktedan insanı bile bu yandan çarklı gemiye bundan daha uygun bir isim bulamazdı
1951 e gelindiğinde yaşlı Neveser uzun vakittir bu tipten bütün başlıklarda olduğu üzere Kent Sınırları Vapurlarında Tehlike Arz Edenler Var başlığında da kendine yer buluyor.
1951 den
SIRRA KADEM BASAN NEVESER
1959 a kadar Neveser hakkında öteki haber yapılmıyor 23 Mayıs 1959 tarihli haberden Neveser in sırra kadem bastığını öğreniyoruz
Yaşlı geminin üstte kupürünü verdiğimiz 1951 deki kayboluşu ikincisi buysa üçüncü kayboluşudur Birinci kayıp hadisesi ise 26 Şubat 1930 tarihli Akşam gazetesinden
NEVESER VAPURU KAYBOLDU
Neveser vapuru kayboldu başlıklı haberin gövdesinde şu satırlar yer alıyor “Su aldığından ötürü Kınalıada’da iskele görevini gören Neveser vapuru bu fırtınada bir sergüzeşt (macera) geçirdi. Sabahleyin vapura binmek üzere iskeleye gelen halk, garip iskelelerinin yerinde yeller estiğini gördüler. Keyfiyet (durum) derhal etrafa bildirilmiş, Neveser aranılmış ve bulunamamıştır. Taharriyat (araştırmalar) devam etmiş ve Marmara açıklarında bir süre serseri dolaştıktan sonra Heybeliada’nın kuytu bir mahallinde gelip durduğu görülünce çekilip eski mahalline getirilmiştir.”
Ergül Tosun
Kitap sayfası için irtibat
ergul tosun ensonhaber com