Günümüzün en tanınan felsefecisi olan ve kendini ‘komünist’ diye tanımlayan Slavoj Žižek, Batı emperyalizmi, kapitalist sistem ve sömürgeci pratikler bir yana toplumsal eşitsizlik ve sınıf çatışmasını bile askıya alan bir makale yayımlayarak Ukrayna’ya tam takviye verilmesi ve NATO’nun daha güçlendirilmesini savundu.
I hate how Zizek portrays himself and is portrayed as a marxist. Just, no.https://t.co/1abgKZVr4c
— Ranson Thomas (@Red_Ranson) June 21, 2022
Rusya’nın Ukrayna operasyonu sonrası Batı’nın tümden yasakladığı Rus devletine bağlı RT’de de yazan Žižek, İngiliz gazetesi The Guardian’da yayımladığı makalede, “Pasifizm, Ukrayna’daki savaşa yanlış cevaptır. Ukraynalılara en azından tam takviye borçluyuz ve bunun için daha güçlü bir NATO’ya gereksinimimiz var” görüşünü lisana getirdi.
I'm actually happy that Zizek wrote this piece advocating for a "stronger NATO".
It helps that he exposes himself as a blatant imperialist that he is, rather than some sort of "radical" many leftists think of as fashionable.
Open, clear positions are better than obfuscation. pic.twitter.com/zbOnXQCJFp
— Subin Dennis (@subindennis) June 22, 2022
‘Rusya’nın yöntemi’ tartışması
John Lennon’ın ‘Imagine’ (Hayal et) müziğine atıfla “Avrupa, hudutlarının dışındaki acımasız gerçekliği görmezden gelerek bu ‘hayal’ dünyasında ısrar etti. Artık uyanma zamanı” diyen Žižek, ‘Rusya ile Ukrayna ortasındaki uzun müddetli yenişememe görüntüsü içinde yavaş yavaş ilerleyecek Rusya’nın en son gayesinin açıkça lisana getirildiğini, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in kendini Rus Çarı Büyük Petro ile kıyasladığı kelamlarının satır ortalarını okumaya gerek kalmadığını’ söyleyerek Putin’in şu kelamlarını aktardı: “Görünüşte savaş halinde olduğu İsveç’ten bir şeyler alıp götürüyordu… Hiçbir şey alıp götürmüyordu, geri dönüyordu… Dönüyor ve tahkim ediyordu, yaptığı şey buydu. Açıkçası bizim hissemize da geri dönmek ve tahkim etmek düştü.”
Žižek, Putin’in bu tezini haklı çıkarmak şu savı sunduğunu aktardı: “Bir cins liderlik savında bulunmak için – global liderlikten bahsetmiyorum bile, rastgele bir alanda liderliği kastediyorum – rastgele bir ülke, rastgele bir halk, rastgele bir etnik küme egemenliğini sağlamalıdır. Ortada derede devlet olmayacağı için: Bir ülke ya hakimdir ya da sömürgedir, sömürgelere ne isim verilirse verilsin.”
‘Avrupa da fethedilen kategorisine girme yolunda’
ABD idarelerinin ‘manda’ muamelesi yaptığı Avrupa Birliği’nin rastgele bir egemenlik sergileyemeyip Washington’ın kuklası konumuna indirgenmesi ve NATO’nun bunun aracı olarak kullanılmasına girmeyen Žižek, şu yorumlamaya gitmeyi tercih etti:
“Bu satırların manası açıktır, bir yorumcunun da dediği üzere: ‘İki devlet kategorisi vardır: Hâkim ve fethedilen. Putin’in emperyal görüşüne nazaran, Ukrayna ikinci kategoriye girmeli.’ Ve son aylardaki Rus resmi açıklamalarının açıkça ortaya koyduğu üzere Bosna-Hersek, Kosova, Finlandiya, Baltık ülkeleri… ve nihayetinde Avrupa’nın kendisi ‘ikinci kategoriye girer.'”
Žižek’e nazaran ‘Putin’in emperyal rüyası’
Žižek, ‘Putin’in prestijini zedelemeden çıkış yolu denildiğinde Donbas’ta küçük bir toprak odununun değil, Putin’in emperyal hırsını kabul etmenin kast edildiğini’ öne sürerek ekledi:
“Bu hırsın şartsız olarak reddedilmesi gerekmesinin nedeni, ne hükümran ne de fethedilmiş bir ülke olarak hepimizin, birebir felaketlerin musallat olduğu günümüz global dünyasında iki ortada bir derede, orta durumda olması. Global ısınma karşısında tam egemenlik diye ısrar etmek tam bir meczupluk, zira hayatta kalmamız sıkı global işbirliğine bağlı.”
‘Kuzey Kutbu geçidinin denetimin peşinde’
‘Rusya’nın global ısınmayı görmezden gelmenin ötesinde, global ısınmayla birlikte Kuzey Kutbu geçidinin denetimin peşinde olduğu, bu yüzden İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği niyetine çok kızdığı’ tezini öne sürerken evvelki ABD Lideri Donald Trump’ın da tıpkı sebepten Grönland’ı Danimarka’dan satın almaya kalkıştığını hatırlatan Sloven felsefeci, şöyle bir görüntü çizdi:
‘Gıda üretimine hakim olup tüm dünyaya şantaj yapacak’
“Çin, Japonya ve Güney Kore’nin patlayıcı gelişimi nedeniyle, ana ulaşım rotası Rusya ve İskandinavya’nın kuzeyinden geçecek. Rusya’nın stratejik planı, global ısınmadan kâr elde etmek: Dünyanın ana ulaşım yolunu denetim etmek, ilaveten Sibirya’yı geliştirmek ve Ukrayna’yı denetim etmek. Bu sayede Rusya, besin üretimine o kadar hakim olacak ki, tüm dünyaya şantaj yapabilecek. Bu, Putin’in emperyal hayalinin altındaki sonuncu ekonomik gerçekliktir.”
‘Daha güçlü NATO, lakin ABD siyasetinin uzantısı olarak değil’
“Ukrayna’ya daha az dayanak verilmesini ve acı verici toprak ödünleri kabul etmek dahil müzakere etmesi için daha fazla baskı yapılmasını savunanlar, Ukrayna’nın Rusya’ya karşı savaşı kazanamayacağını tekrarlamaktan hoşlanıyor. Gerçek, lakin ben tam da bunda Ukrayna direnişinin büyüklüğünü görüyorum. İmkansızın riskine girdiler, pragmatik hesaplara meydan okudular ve biz de en azından onlara tam takviye borçluyuz ve bunu yapmak için daha güçlü bir NATO’ya gereksinimimiz var – lakin ABD siyasetinin bir uzantısı olarak değil.”
‘Avrupa özerk casus haline gelmeli’
ABD’nin Avrupa üzerinden karşı akın stratejisine dikkat çeken Žižek, “Sadece Ukrayna değil, şahsen Avrupa da ABD ile Rusya ortasında vekâlet savaşı alanı haline geliyor ve bu, ikisi ortasında Avrupa’nın değerine bir uzlaşmayla sonuçlanabilir. Avrupa’nın bu yerden çıkmasının yalnızca iki yolu var: Felakete giden kısa yol olan tarafsızlık oyununu oynamak ya da özerk casus haline gelmek. (Bir sonraki ABD seçimlerini Trump kazanırsa durumun nasıl değişebileceğini düşünmek kâfi.)” dedi.
‘NATO sanayi-askeri kompleksine yarıyor diye silah vermemek, olmaz’
“Bazı solcular, devam eden savaşın krizden kaçınmak ve yeni karlar elde etmek için yeni silah muhtaçlığını kullanan NATO sanayi-askeri kompleksinin çıkarına olduğunu tez ederken, Ukrayna’ya verdikleri gerçek ileti şu: Tamam, yabanî bir saldırganlığın kurbanısınız, fakat bizim silahlarımıza güvenmeyin, zira bu formda sanayi-askeri kompleksin elini güçlendiriyorsunuz” argümanında bulunan Žižek, şöyle devam etti:
‘Kissinger ile Chomsky tıpkı telden’
“Ukrayna savaşının yol açtığı baş karışıklığı, siyasi yelpazenin aykırı uçlarından gelen ve sık sık çatışan Henry Kissinger ve Noam Chomsky’yi – ABD’nin Cumhuriyetçi Liderlerinin dışişleri bakanı olarak misyon yapmış Kissinger ve ABD’deki önde gelen solcu entelektüellerden biri olan Chomsky – birebir safta buluşturmak üzere tuhaf ikililer yaratıyor. Bahis Rusya’nın Ukrayna işgali olunca, son periyotta her ikisi de Ukrayna’nın barış mutabakatına daha çabuk varmak için kimi topraklar üzerindeki hak savından vazgeçmeyi değerlendirmesini savundu.”
‘Melenchon ile Le Pen’in buluştuğu nokta’
“Kısacası, ikisi birebir ‘pasifizm’ versiyonunu temsil ediyor ki, bu yalnızca, savaşın Ukrayna’dan ibaret olmadığı, tüm jeopolitik durumumuzu değiştirmeye yönelik acımasız teşebbüsün bir anı olduğu temel gerçeğini görmezden gelirsek işe fayda. Savaşın gerçek gayesi, sırf ABD’li muhafazakarlar ve Rusya tarafından değil, birebir zamanda Avrupa çok sağı ve solu tarafından da savunulan Avrupa birliğinin parçalanmasıdır – bu noktada, Fransa’da Melenchon, Le Pen ile buluşuyor.”
‘Üçüncü yol Avrasya fikri, günümüzün faşizm biçimlerinden biri’
Sloven felsefeci, ‘Avrasya’ konseptini şu sözlerle reddetti: “Bugünlerde ortalıkta dolaşan en çılgın fikir, (Batı liberalizmi ile Doğu otoriterliğinin aşırılıklarını temsil eden) ABD ile Çin ortasındaki yeni kutupluluğa karşı koymak için Avrupa ile Rusya’nın güçlerini birleştirmesi ve liberal aşırılığından arındırılmış Hıristiyan mirasına dayalı olarak üçüncü bir ‘Avrasya’ bloğu oluşturması gerektiğidir. ‘Avrasyalı’ üçüncü yol fikri, tam da bugünün faşizminin biçimlerinden biridir.”
‘Avrupa’nın Amerikan ve Rus tesir alanları ortasında fiilen bölünmemesi için’
‘Rusya’ya karşı yaptırımların neden olduğu artan güç maliyetleri ve daha geniş enflasyonla karşı karşıya kalan Avrupa ve Amerika’daki seçmenlerin sonu yokmuş üzere görünen bir savaş için heveslerini kaybederse, ne olacağını’ pahalandıran Žižek, “Cevap açık: O noktada Avrupa mirası kaybolacak ve Avrupa, Amerikan ve Rus tesir alanları ortasında fiilen bölünecek. Velhasıl, şahsen Avrupa, sonu gelmeyecek üzere görünen bir savaşın alanı haline gelecek” karşılığını verdi.
‘Ukrayna’yı desteklemeyen, gerçek solcu olamaz’
Solun pasifistler ile Ukrayna destekçileri ortasında bölünmesine global kapitalizme karşı çabayı etkilememesi gereken küçük bir olgu muamelesi yapılmasının ‘kabul edilemez’ olduğunu argüman eden Sloven felsefeci, çıtayı daha da yükselterek “Bugün kişi, tartışma götürmez formda Ukrayna’nın ardında durmuyorsa, gerçek solcu olamaz” argümanını ortaya attı.
‘Nazilere karşı tarafsızlığı savunmaktan farkı yok’
‘Rusya’ya anlayış gösteren bir solcunun, Nazi Almanyası’nın Sovyetler Birliği’ne saldırmadan evvel Britanya’ya yönelttiği ‘anti emparyalist’ söylemi ciddiye alan ve Almanya’nın Britanya ve Fransa’ya karşı savaşında tarafsız kalmayı savunan solculardan bir farkı olmadığı’ ısrarında bulunan Žižek, “Sol burada başarısız olursa, oyun onun için biter” diye bahisleri yükseltmeye devam etti.
‘Bush’un Ukrayna yerine Irak demesinin anlamı’
“Ancak bu, Sol’un, Ukrayna’yı da destekleyen sağcı köktenciler de dahil olmak üzere, Batı’nın tarafını tutması gerektiği manasına mı geliyor?” diye sorarak Afganistan ve Irak’ı işgal eden eski ABD Lideri George W. Bush’un 18 Mayıs 2022’de Dallas’ta yaptığı konuşmada Rusya’nın siyasi sistemini eleştirirken ağzından dökülenleri hatırlattı: “Sonuç, Rusya’da güçler ayrılığının yokluğu ve tek bir adamın Irak’a büsbütün haksız ve acımasız bir işgal başlatma kararıdır.”
Bush’un “Yani Ukrayna’ya” diye çabucak kendini düzelttiğini, sonra kalabalığın kahkahaları ortasında “Irak’a her halükarda” dediğini ve kendi yaşına atıfla “75” diye eklediğini aktarıp bu Freudyen lisan sürçmesinde pek çok yorumcunun belirttiği üzere göze çarpan iki öge olduğunu kaydetti:
“Bush’un kendi emrettiği ABD’nin Irak’a saldırısının ‘tamamen haksız ve yabanî bir işgal’ olduğuna dair üstü kapalı itirafının, kamuoyu tarafından Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline benzeri bir hatanın kabulü olarak görülmek yerine kahkahalarla karşılanmış olması. Artı, Bush’un kendi kendini düzeltmesinin gizemli devamı olan ‘Her halükarda Irak’ – bununla ne demek istedi? Ukrayna ile Irak ortasındaki farkın nitekim ehemmiyetinin olmadığını mı? İlerlemiş yaşına son göndermesi, bu muammayı hiçbir halde etkilemez.”
‘Bush ile Putin’e tıpkı standart uygulanmalı’
“Ama Bush’un şu açıklamasını ciddiye ve harfi harfine aldığımız anda bu muamma ortadan kalkar: Evet, (Zelenskiy’in Saddam üzere bir diktatör olmaması gibi) tüm farklılıklar hesaba katılarak, Bush, Putin’in artık Ukrayna’ya yaptığının birebirini yaptı, bu yüzden ikisi de birebir standartla yargılanmalı.”
‘Assange, Bush’un lisan sürçmesinin itiraf ettiği hataları kamuoyuna açıkladı’
Makaleyi yazdığı gün WikiLeaks’in kurucusu Julian Assange’ın ABD’ye iadesinin Britanya İçişleri Bakanı Priti Patel tarafından onaylandığını belirten Žižek, “Suçu mu? Bush’un lisan sürçmesinin itiraf ettiği kabahatleri kamuoyuna açıklamaktan öbür bir şey değil: WikiLeaks’in yayımladığı dokümanlar, Bush’un başkanlığı sırasında ABD ordusunun Afganistan’daki savaş sırasında bildirilmeyen olaylarda yüzlerce sivili öldürdüğünü, Irak’ta 66 bin sivilin öldürüldüğünü ve mahkumlara azap yapıldığını gösteriyor” diyerek ekledi: “Putin’in Ukrayna’da yaptıklarıyla büsbütün karşılaştırılabilir hatalar. Bugünden baktığımızda WikiLeaks’in ABD’nin onlarca Buça ve Mariupol’ünü ifşa ettiğini söyleyebiliriz.”
‘Ukrayna’yı destekleyen herkes Assange’ın özgürlüğünü talep etmeli’
“Bu yüzden Bush’u yargılamak, Putin’i Lahey’deki mahkemeye getirmek kadar yanılsama olsa da, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline karşı çıkanların yapabileceği minimum şey, Assange’ın derhal özgür bırakılmasını talep etmektir. Ukrayna Avrupa için, Rusya ise Batı’nın tek kutuplu hegemonyasına karşı dünyanın geri kalanı için savaştığını argüman ediyor. Her iki sav da reddedilmelidir ve burada sağ ile sol ortasındaki fark devreye girer.”
‘Her gerçek Rus vatanseverin kalbi Ukrayna için atar’
“Sağcı bakış açısından, Ukrayna Avrupalı olmayan otoriterlere karşı Avrupa pahaları için savaşıyor; solcu bakış açısından, Ukrayna, şahsen Rusların özgürlüğü de dahil olmak üzere global özgürlük için savaşıyor. Bu yüzden her gerçek Rus vatanseverin kalbi Ukrayna için atar.”