Cumhuriyet muharriri Orhan Bursalı, Nobel ödüllü bilim insanı Aziz Sancar’ın kanserden bağımsız bir çalışma yürütürken beyin kanserinin tedavisini bulduğunu tabir etti.
Bursalı yazısında, “Sancar ve grubu, laboratuvarlarda deneylerde çok kullanılan EdU olarak bilinen molekülün, bilhassa beyin kanserlerinin tedavisinde kullanılabileceğini keşfettiler” diye aktardı.
Sancar’ın kendisine keşfini anlattığını söyleyen Bursalı, yazısını şöyle sürdürdü:
“Özetle anlatayım: Kendisine Nobel kazandıran DNA Tamir Sistemi konusunda “merak ettiği” bir soruya karşılık arıyordu.DNA’mız biliyorsunuz, dış ve iç etkenler nedeniyle, kemoterapi, ultraviyole, sigara, berbat etraf ve beslenme vb. çok sık hasara uğruyor. Lakin DNA Tamir Sistemi bu hasarı onarıyor. Sancar, İnsan Nukleotid Eksizyon Tamir Sistemi’ni (İkili Kesim) keşfetmiş ve Nobel kazanmıştı.İkili Kesim-Onarım sistemi DNA sarmalında hasar gören kısmı (26 Nükleotidlik) kesip çıkarıyor ve yerine doğrusunu koyuyor. Böylelikle DNA’mız hasarsız çalışıyor. (Aziz Sancar ve Nobel’in Hikayesi kitabımda hikayesi var!)Aziz Hoca diyor ki “Bunu test tüpünde kanıtlamıştık ancak insan hücresi içinde de tam bu türlü mi oluyordu, yoksa 26 nükleotitten daha fazlası mı çıkarılıyor ve yerine daha çok nükleotid mi konuyordu, merak ettik. Bunu anlamak için de laboratuvar deneylerinde bildik EdU isimli molekülü kullandık. Deneylerimiz beklenmedik sonuçlar verdi adeta bir şok yaşadık, EdU molekülü, sağlam DNA’da, güya DNA hasara uğramış üzere tesir yapıyor ve tamirat düzeneğini harekete geçiriyordu! Bu türlü bir tesir beklemiyorduk! Sebebini araştırdık.Bozulmamış sağlam hücrelerin bulunduğu besi ortamına EdU molekülü koyduk ve baktık ki hücre tamir sistemini çalıştırarak bu molekülü durmadan kesip çıkartıyor. Çıkarılan molekül hür kalınca tekrar genoma giriyor, hücre onu tekrar kesip dışarı atıyor ve kör döngü bu türlü devam ediyor. Sonunda EdU ile başa çıkamayan hücre ölüyor (apoptoz).
Beyin kanserine silah
Şimdi gelelim keşfin beyin kanseriyle alakasına: EdU molekülünün bariyerleri aşarak beyefendisine rahat geçtiği biliniyor. Lakin kemoterapi ilaçları, mesela en çok kullanılan Cisplatin ise beyefendisine giremiyor.Sancar’ın ağzından: “Biz de madem EdU hücreleri bu formda hücreyi öldürüyor, şayet beyin kanseri olan bir hastaya verilirse beyefendisine masraf, bu kanserli hücrelerin DNA’sına girer ve nöronlara ziyan vermeden tümörü öldürür, sonucuna vardık.”Neden sağlıklı beyin hücrelerine ziyan vermez? Zira beyin nöronları DNA sentezi yapmıyor yani çoğalmıyorlar, beyin kanseri hücreleri ise onlardan bağımsız olarak süratle çoğalırlar. EdU molekülü işte bu tümörleri amaç alıp yok edebilir.Çok heyecan verici..
Sırada fare deneyi var
Sancar, beyin tümörleri konusunda tanınmış bir profesörle birlikte çalışmaya başlayacak artık. Beyin kanserlerinin tedavisi çok sıkıntı. Mesela dünyada glioblatoma hastalarının hayat mühleti tedavi olsa bile ortalama 15 ay kadar. Sancar’ın keşfinin yarattığı umut bu nedenle çok kıymetli.Umalım ve dileyelim ki sahiden EdU molekülü, beyindeki kanser tümörünü amaç alır ve onları öldürür!Bu büyük tesadüf Sancar’ı tekrar gündeme oturttu!Koş Aziz Hoca koş! Ancak kendisi dikkatli, büyük umuda kapılmıyor sonuçları almadıkça, “Henüz yapılacak çok iş var, Orhan” diyor.PNAS’ta yayımlanan makaledeki imzalar: Li Wang, Xuemei Cao, Yanyan Yang, Cansu Köse, Hiroaki Kawara, Laura Lindsey-Boltz, Christopher Selby, Aziz Sancar.”