İngiliz sağının gazetesi The Telegraph, Selçuk Bayraktar’ın kelamlarını alıntılayarak “‘Kebap? Evet. Uçak? Hayır’: Türkiye’nin Ukrayna’nın savaş eforlarını destekleyen insansız hava araçları yapacağını kim düşünürdü?” başlıklı bir habere yer verdi.
The Telegraph’ın Rusya muhabiri Nataliya Vasilyeva, Türk savunma teknolojisi şirketi Baykar’ın geliştirdiği silahlı insansız hava araçlarından (SİHA) Bayraktar TB2’nin İstanbul’da üretildiği fabrikayı ziyaret ederek Selçuk Bayraktar’la görüştü.
My colleague @Nat_Vasilyeva has done an interview with the Turkish engineer who makes Bayraktar drones. 'Kebab? Yes. Aircraft? No’: Who thought Turkey would be making drones that bolster the Ukraine war effort? https://t.co/oyPJPbS6KZ
— colin freeman (@colinfreeman99) July 9, 2022
Haberde, ‘İstanbul’un bir banliyösündeki fabrikada motorlu tekneden daha büyük olmayan kül rengi SİHA’nın etrafında yüzlerce mühendisin telaşla koşuşturduğu, emekçilerin aracın göbeğine modüller taktığı, etrafta yan yana dizili kanatların SİHA’ya takılmayı beklediği’ bir görünüm çizildi.
‘Fabrikada sıkı güvenlik tedbirlerinin uygulandığı, casusluğu önlemek emeliyle konulan kurallar çerçevesinde çalışanlardan telefonlarının kapıda teslim alındığını’ aktaran haberde, The Telegraph’ın foto muhabirinin 12 metre kanat açıklığına sahip, 4 lazer güdümlü bomba taşıyabilen TB2’yi ‘yalnızca detayları açık etmeyen belirli bir açıdan çekmesine müsaade verildiği’ belirtildi.
Tüm bunların sorumluluğunun Baykar Teknoloji’yi 10 yıldan kısa müddette global fenomen haline getiren 42 yaşındaki Selçuk Bayraktar’da olduğu belirtildi.
Yetenekli bir mühendislik öğrencisi olan, ABD’deki Pensilvanya Üniversitesi ve MIT’de İHA alanında yüksek lisans yapan, babasının 1984’de kurduğu Baykar’ın 2007’de teknolojiden sorumlu lideri olan, 2016’da Sümeyye Erdoğan ile evlenerek AK Parti Genel Lideri ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damadı olan Selçuk Bayraktar, The Telegraph grubuyla fabrika yerleşkesindeki gölgeli bir çardakta oturup Türk çayı içerken şunları söyledi:
“O vakitler bu türlü dünya markası olacak bir teknoloji şirketinin Türkiye’den çıkacağını kimse düşünmemişti. Kebap? Evet. Ancak uçak? Hayır.”
2010’ların başında ABD Kongresi’nin Türkiye’ye İHA satışını bloke etmesiyle Erdoğan’ın Türkiye’nin yabancı üretim silahlara bağımlılığından giderek daha fazla kaygı duymasının Bayraktar’ın hırslarını gerçekleştirmesine yer hazırladığı, 2014’e gelindiğinde Baykar’ın TB2’lerinin Türk ordusu için vazifeler yürüttüğünü, birinci büyük imtihanı Türkiye’nin Suriye ve Irak’ta PKK’ye yönelik hudut ötesi taarruzlarında verdiğini sıralayan haberde şöyle denildi:
“Bayraktar o kadar müdahildi ki, Türkiye’nin hudut bölgesinde alanda yaşayıp ‘terörizme karşı mücadele’ dediği şeye daima yazılım ve donanım güncellemeleriyle yardımcı oldu. (İnsan hakları kümeleri ise hücumları sivilleri yerinden ettiği için eleştirdi.)”
2016’da ‘Türkiye’nin en tanınan makine mühendisinin Erdoğan’ın en küçük kızı Sümeyye ile Katar Buyruğu, Lübnan Başbakanı ve başka devlet adamlarının ortalarında bulunduğu 6 bin davetlinin katıldığı gösterişli bir düğünle evlendiği’ lisana getirilen haberde şu tabirlere yer verildi:
“Bayraktar’ın fabrikası, Türkiye’nin laik pahalarını aşındırdığı ve dış siyasetini giderek saldırganlaştırdığı gerekçesiyle eleştirilen kayınpederinin karakterini (ethos) yansıtıyor. Fabrikanın resepsiyonu, Erdoğan’ın Doğu Akdeniz’in kimi bölgelerine hak argüman eden denizcilik stratejisi hakkında bir ciltten, namazların nasıl kılınacağına dair bir rehbere kadar, Erdoğan’ın onaylayacağı kitaplarla dolu.”
“İHA üretimimiz kâr gayeli değil, Türkiye için ileri teknoloji havacılığı geliştirerek milletimizi bağımsız ve güçlü kılmak için” diyen Bayraktar için bunun ‘merhum babası, CEO erkek kardeşi ve 70 yaşında hala şirkette çalışan ve hatta tesiste yaşayan annesiyle paylaştığı bir misyon olduğu’ belirtilen haberde, “Kayınpederi hakkında soru sorulduğunda yorum yapmadı” denildi.
Bayraktar’ın patlama imajları yayımlayan bir ekrana işaret ederek “Bak, burası Azerbaycan” dediği aktarılan haberde, “TB2, Azerbaycan’ın 2020’de Ermeni güçlerini mağlubiyete uğratmasında anahtar rol oynadı ve ayrılıkçı bölge Dağlık Karabağ üzerinden uzun müddettir devam eden çatışmaların alevlenmesine son verdi” hatırlatması yapıldı.
‘Bayraktar TB2 sayesinde Ukrayna’nın Rusya’ya karşı en belirleyici zaferlerinden kimilerini kazandığını’ argüman eden haberde şu bilgi verildi: “Ukrayna Savunma Bakanı Oleksiy Reznikov, geçen ay yaptığı açıklamada, Ukrayna ordusunun savaşın başlamasından beri yaklaşık 50 TB2 aldığını ve yakın gelecekte ‘birkaç düzine daha’ teslim edilmesini beklediğini söyledi. Yılda 200 adet üretilen TB2’nin yaklaşık 4’te 1’inin gelecek yıl Ukrayna’ya gitmesi bekleniyor.”
‘Bayraktar’ın medyanın 1 milyon ile 7 milyon dolar ortasında aktardığı TB2’lerin piyasa fiyatını açıklamadığı, lakin Ukrayna’nın İHA’ları ikame ederken birlikte satılan yer denetim sistemlerini yenilemesi gerekmeyeceğinden farklı bir fiyat ödeyeceğini lisana getirdiği’ kaydedildi.
The Telegraph’ın uzman görüşü aldığı Londra’daki King’s College’ın Savaş Çalışmaları kısmından Rob Lee, ‘Rusya’nın operasyonu koordineli hava müdafaasından mahrum olduğundan, Bayraktarların Ukrayna’da başından beri hayrete şayan muvaffakiyet elde ettiğini’ öne sürerek “Ama Ruslar birlikte hareket etmeye başlayınca, kara savaşındaki rolü daha küçüldü, ancak Karadeniz’deki rolü daha büyüdü” dedi.
Lee, ‘savaşın bu evresinde Ukrayna’nın ABD üretimi HIMARS üzere uzun menzilli ve çoklu roketatar sistemlerine daha çok gereksinim duyduğunu, lakin Ukraynalıların tezgahüstü satılabilen ender bir silah modülü olduğundan Bayraktar almak için bağış toplamaya devam ettiğini’ söyledi.
Şirketinin artan popülaritesinin farkında olan Bayraktar’ın, The Telegraph grubuna, TB2 için para toplama kampanyasına katkıda bulunmak hedefiyle Ukrayna’nın kuzeybatısında kiraz satan bir çocuğun görüntüsünü gösterdiği belirtildi.
Yaş ortalaması 29 olan 2500 kişinin çalıştığı fabrikada çok katlı yeni bir bina inşa edildiği aktarılan haberde, “Ancak büyüme daima sıkıntısız gitmedi. Bayraktar TB2’lerin Suriye ve Dağlık Karabağ’da aktifliğini göstermesinden kısa bir müddet sonra, bu çatışmalarda Türkiye’nin karşı tarafını tutan hükümetler, Kanada imali kamera sistemleri dahil değerli kesimlerin ihracatını yasakladı. Bayraktar, bugün elektronik optikten yazılıma kadar TB2 bileşenlerinin ezici çoğunluğunun şirket içinde tasarlandığı ve üretildiğini söyledi” denildi.
Çatışmalar bittiğinde Ukrayna’da ortak teşebbüs planladığı ve operasyonun 4 ayında Rus ordusu hakkında ne öğrendiğine dair ketum davrandığı belirtilen Bayraktar, Baykar’ın savaş alanındaki en son güncellemeleri dikkate alarak sistemlerini daima olarak yenilediğini söyleyerek şöyle konuştu:
“Rusya son derece gelişmiş sistemlere, hava savunma ve elektronik harp sistemlerine sahip…. TB2’lerin bu savunma sistemlerini imha ederek yaptığı ezber bozucudur.”