İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun (BMGK) daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya (5+1) ortasında, 2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran’ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve kontrol altına alındığı bir mutabakat imzalanmıştı.
Washington, eski Lider Donald Trump periyodunda, 2018’de muahededen tek taraflı çekilerek İran’a tekrar yaptırım uygulamaya başlayınca Tahran da mutabakattaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmuş ve yine yüksek seviyede uranyum zenginleştirme dahil bir dizi adım atmıştı.
Anlaşma için olumlu adımlar atıldı
Anlaşmanın yine uygulanmasını sağlama ve ABD’nin mutabakata dönüşü için Nisan 2021’den beri Avrupa Birliği’nin (AB) koordinatörlüğünde Viyana’da yapılan müzakereler 8 Ağustos’ta sona ererken müzakerelerin koordinatörlüğünü üstlenen AB’nin sunduğu taslak muahede metni sonrasında taraflar, son muahedeye varma konusunda evvelki aylara göre çok daha olumlu işaretler vermişti.
ABD’nin karşılığı bekleniyor
İran Dışişleri Bakanlığı, AB tarafından sunulan ve nükleer müzakerelerde en son yol haritası olarak kabul edilen mutabakat taslağına ait görüşlerini 15 Ağustos’ta AB’ye iletmiş ve taslak metne verdikleri cevaba karşılık ABD’nin karşılığını beklediklerini açıklamıştı.
İranlı Öğrenciler Haber Ajansı’na (ISNA) konuşan İran Atom Gücü Kurumu Lideri Muhammed İslami, Tahran’ın nükleer faaliyetleri ve 5+1 ülkeleriyle devam eden nükleer muahedeyi canlandırma görüşmeleri sürecine ait açıklamalarda bulundu.
“Batı ikili standart uyguluyor”
İslami, “Uluslararası Atom Gücü Ajansı (UAEA) tüzüğünün bilakis, nükleer alan harika güçlerin monopolünde. Milletlerarası ortamda oluşturdukları sistemle bu teknolojinin standart olarak tüm ülkelerde kullanımına müsaade vermiyorlar ve ikili standarda dayalı bir davranış sergiliyorlar. İran’a da ikili standart uyguluyorlar.“ dedi.
Tüm engellemelere karşın İran’ın nükleer faaliyetlerde ilerleme kaydettiğini tabir eden İslami, bir yıl içerisinde binden fazla geliştirilmiş IR-6 santrifüjün üretime geçirildiğini belirtti.
Yeni reaktör devreye alınıyor
İslami, “Tahran’daki araştırma reaktörü yaklaşık 60 yıl evvel yapıldı. Bu reaktörün yenilenmesiyle eş vakitli olarak yeni bir araştırma reaktörünün üretimine başlandı. İranlı mühendislerin çalıştığı 10 megavat kapasiteli reaktörün bu yıl içerisinde devreye girmesini planlıyoruz.“ tabirlerini kullandı.
İran’ın nükleer programının askeri boyutu olduğuna dair savları yalanlayan İslami, “Bana nazaran bunların hepsi siyasi mazeretler. Bahsedilen yerler ve ileri sürülen suçlamalar, Siyonistlerin (İsrail) ve münafıkların (Halkın Mücahitleri Örgütü) ağzından işitilenlerdir. Yıllardır bu kelamları tekrarlıyorlar.“ diye konuştu.
İslami, UAEA’nın misal tezleri sonlandırmaması durumunda nükleer muahedenin hayata geçirilmesinin mümkün olmayacağını lisana getirdi.
Nükleer mutabakatın canlandırılmasıyla ilgili görüşmelerde kesin metin kademesine gelindiğine işaret eden İslami, mutabakatta İran tarafının asıl üzerinde durduğu bahsin ekonomik yaptırımların kaldırılması olduğunu kaydetti.