Türkiye aşılamada değerli bir yol katederken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Rusya dan yüklü ölçüde Sputnik Cebeci Escort V aşısının geleceğini duyurmuştu
O denli ki geçtiğimiz günlerde Sıhhat Bakanlığı bu aşının acil kullanımına onay vermiş Türkiye de üretiminin yapılacağını belirtmişti
Akıllarda soru işaretleri oluşturan Sputnik V ye yönelik Kolej Escort bilinmeyenleri Prof Dr Osman Müftüoğlu köşe yazısında paylaştı
Rus aşısına güvenelim mi başlığı ile 10 soruya yanıt veren Müftüoğlu her ülkede aşı düşüncesi olduğunu üretici firmaların taahhüt ettikleri ölçüde aşıyı Rus Escort üretememelerinden ötürü verdikleri kelamları yerine getiremediklerini aktardı
Türkiye deki son durumu da paylaşan Müftüoğlu nun soru ve karşılıkları şu biçimde
SORU 1 SPUTNIK V NİN SIRRI NE
Sputnik V bir Yenimahalle Escort vektör aşısı Gövdesini soğuk algınlığı nezle virüslerinden biri olan adenovirüs ler oluşturuyor Bu nedenle de aşı bir cins vektör adenovirus aşısı olarak da tanımlanıyor Aşının imalinde 2 farklı adenovirüs kullanılıyor Birinci dozunda taşıyıcı olarak adenovirüs 26 ikinci dozunda ise adenovirüs 5 var Taşıyıcı vektör olarak iki farklı adenovirüsün kullanımının nedeni aşının aktifliğini arttırmak gücüne güç katmak Her iki dozda da kullanılan adenovirüslere ek olarak yeni koronavirüse karşı bağışıklık geliştirmemize yardımcı olabilecek antijenik yapılar da ekleniyor Yani bu aşıyı gövdesi meyyit adenovirüslerden yelkeni ise koronavirüse karşı bağışıklığı sağlayan koronavirüs antijenlerinden oluşan bir yelkenliye benzetebiliriz
SORU 2 SPUTNIK V E GÜVENEBİLİR MİYİZ
SORU 3 SPUTNIK V NEDEN İNANÇLI
Elimizdeki net bilgiler şunlar Sputnik V üretilirken kullanılan taşıyıcı adenovirüslerin 2 temel geni E1 ve E3 genleri özel usullerle etkisiz hale getirilip temizleniyor Bu paklık işi bilhassa E1 geninin temizlenme sorunu çok ancak çok kıymetli bir detay Çünkü E1 geni virüsün çoğalmasını denetim eden bir gen Şayet o geni tamamiyle silip ortadan kaldıramazsanız aşıyla birlikte vücudunuza giren adenovirüs sizde de çoğalma fırsatı bulabiliyor Şayet E1 geni tümüyle silinebilirse taşıyıcı adenovirüs bedende asla çoğalamıyor yalnızca taşıyıcılık görevini vektör yerine getirebiliyor E3 genine gelince E3 genini silmek de önemli bir nokta Bu geni yok ettiğinizde taşıyıcı vektör adenovirüsün bağışıklık sisteminiz ile bağlantıya geçmesi daha da kolaylaşıyor ve hasebiyle aşının aktifliği azamiye çıkıyor
SORU 4 BU YENİ BİR TEKNOLOJİ Mİ
Hayır değil Vektör aşı teknolojisi bilinen bir teknoloji Yol Oxford AstraZeneca ve Johson Johnson tarafından da kullanıldı Bu aşılarda üretim maliyetleri çok daha ucuz Ayrıyeten çok düşük ısılarda depolama mecburiyetiniz olmadığı için vektör aşıları lojistik açısından da çok avantajlı aşılar
SORU 5 BU AŞI BAĞIŞIKLIĞI NASIL SAĞLIYOR
Sputnik V nin üretiminde kullanılan adenovirüsler koronavirüsün hücrelerimize girmek için kullandığı Spike proteinlerinin genetik kodu ile yüklenmiş durumda vücuda veriliyor Aşılanan kişinin vücudu bu Spike protein kodlarını tanıyarak B lenfositleriyle antikor T lenfositleriyle de hücresel bir bağışıklık geliştiriyor Sputnik V de birinci ve ikinci dozlar için iki farklı adenovirüsün kullanılması epeyce değerli bir detay Birinci dozda kullanılan adenovirüs 26 ikinci dozda kullanılan ise adenovirüs 5 tipi Üretici firma 2 farklı vektör kullanarak aşının aktifliğini daha da arttırmayı hedeflemiş Ve anlaşılan o ki başarılı da olmuş Tek vektör kullanılan iki aşıdan AstraZeneca nın aktifliği yüzde 76 Johnson Johnson ın aktifliği ise yüzde 85 ler seviyesinde Sputnik V de ise bu oranın yüzde 90 ları geçtiği belirtiliyor Lakin şu notu da düşelim Mevcut bilgilerle Sputnik V nin aktifliğini kesin olarak saptamak şimdilik bize nazaran de bir oldukça güç
SORU 6 BU AŞININ DA RİSKLERİ VAR MI
Bugüne kadar kullanıma sunulan aşıların tümü için birtakım kuşku ve riskler kesinlikle ki var Sputnik V yi üreten firma ise bugüne kadar diğer aşılarda olduğu gibi yorgunluk baş ağrısı nezle grip gibisi belirtiler aşı yerinde cilt tahrişi ve ağrı dışında önemli bir yan tesirin görülmediğini tez ediyor Ancak ne Avrupa aşı otoritesi EMA ne de Amerika aşı otoritesi FDA bu dataların de kâfi olduğunu şimdi onaylamış değil
SORU 7 SPUTNIK V HANGİ ÜLKELERDE KULLANILIYOR
Sputnik V aşısı bugüne kadar Hindistan İran Bangladeş Birleşik Arap Emirlikleri Suudi Arabistan Meksika Gana Sri Lanka dahil 60 a yakın ülkede kullanıldı kullanılmaya da devam ediliyor Avrupa ya gelince Avrupa aşı otoritesi EMA onaylamamış olsa da Macaristan ve Slovakya da aşıya acil kullanım onayı nı çoktan vermiş durumda Macaristan şu anda da etkin bir biçimde kullanmayı sürdürüyor Aşıyı üreten Rusya ya gelince Rusya da bugüne kadar yaklaşık 17 milyon bireye bu aşı uygulandı Çift doz aşı uygulanan şahısların sayısı ise şimdi 6 5 milyon civarında
SORU 8 SPUTNIK V ALMANYA DA DA UYGULANACAK MI
Alman yetkililer de geçtiğimiz günlerde Sputnik V aşısı ile ilgili bir ön muahede için Rusya ile görüştüklerini açıkladılar Bavyera lokal hükümeti ise Avrupa Sıhhat Ajansı nın EMA onaylaması halinde 2 5 milyon dozluk Sputnik V aşısını satın almak için bir ön muahede imzaladığını duyurdu
SORU 9 SPUTNIK V YE ÇEKİNCE KOYAN ÜLKELER VAR MI
Rusya aşıda ulaştığı bu başarılı sonucu Sputnik V nin sonundaki V yi victory zafer sözcüğü ile tanımlayarak muvaffakiyetinden gurur duyuyor lakin aşıya karşı çekincesi süren kimi ülkelerin olduğunu da bilmemizde yarar var Mesela Slovakya bunlardan biri Slovakya sıhhat otoritesi ülkelerine gelen Sputnik V aşısının yapısını inançlı bulmayarak Rusya ya iade etme kararı aldı Çekya sıhhat otoritesi de kendilerine gönderilen aşı dokümanlarını yetersiz bulup uygulamayı durdurdu Sputnik V ye son itiraz ise Brezilya dan geldi Brezilya sıhhat otoritesi aşıdaki E1 geninin gereğince silinmediğini ileri sürerek aşıyı uygulamama kararı aldı
SORU 10 BU İTİRAZLARI NASIL KIYMETLENDİRMELİ
Her ülkede olduğu üzere bizde de uygulamaya geçirilecek her yeni aşı uygulamanın çabucak öncesinde önemli bir kontrolden geçiriliyor İthal edilen yahut ülkemizde üretilen Sputnik V aşıları da çok önemli bir güvenlik kontrolünden geçirilecek Aşıya geçici ve süratli bir onay verilmiş olsa da gelen her parti aşı için tek tek güvenlik incelemeleri yapılacak Ve bilelim ki bu incelemeler yalnızca COVID 19 aşıları için kelam konusu değil Çabucak her aşı için aslında bu incelemeler dikkatle yapılıyor Rastgele bir problemden kuşkulanıldığında ise o aşı kullanıma sokulmuyor