23-24 Haziran‘da Brüksel’de düzenlenecek olan Avrupa Birliği Önderler Zirvesi’nde Ukrayna’nın AB’ye yaptığı üyelik başvurusu ve ‘hızlandırılmış’ aday ülke olma statüsünün tartışılması bekleniyor. Rusya’nın Donbass operasyon ile Ukrayna ‘acilen’ birliğe onayını talep etmiş, 8 Nisan’da da resmi müracaat Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenskiy tarafından imzalanmıştı.
Ukrayna tarafı süratli bir üyelik için AB’ye her ne kadar baskı yapsa da, Fransa, Almanya, Belçika, Avusturya ve Hollanda’nın da içinde bulunduğu birlik ülkeleri bahse uzaklıklı yaklaşımlarını sürdürüyor. Bu ülkelere nazaran, Ukrayna’nın AB’ye üyelik süreci on yıllar alabilir ya da bu seçenek hiç kelam konusu da olmayabilir. Öteki bir yandan, yıllardır ‘AB’nin kapısında üyelik için bekleyen’ ülkeler, bu durumun adil bir tablo ortaya çıkartmayacağı görüşünde. Bu bağlamda Batılı ülkelerin ‘Ukrayna’ya gösterdiği hassasiyete’ reaksiyonlu yaklaşan Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Bu AB üyelerine ben diyorum ki sanki Türkiye’yi ne için AB’ye hala almakta tasa ediyorsunuz? Ukrayna ile ilgili gösterdiğiniz hassasiyeti Türkiye için de gösterin” demişti.
Uzun prosedürlerden ‘sıyrılmaya çalışan’ Ukrayna’ya yaklaşımdan rahatsız olan ülkelerin gündeme gelmesi üzerine gelecek hafta Brüksel’e Batı Balkanlar’daki 6 ülkenin başkanlarının, tepenin birinci gününe davet edilmesi kararlaştırıldı. Buna nazaran, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Kosova, Karadağ, Kuzey Makedonya ve Sırbistan önderleri ile AB başkanları, tepe öncesinde bir görüşme gerçekleştirilecek.
Maltepe Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Memleketler arası Bağlar Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Hasan Ünal, hızlandırılmış üyelik süreci isteyen Ukrayna’yı, Türkiye’nin 60 yıllık AB serüvenini ve muhtemel süreç ile ilgili Batı’daki atmosferi Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘Ukrayna’yı acil bir karar alıp süratli bir biçimde üye yaparsa bu aptalca olur zira enteresan problemler ortaya çıkacak’
Ukrayna’yı üye yapma konusunda acil bir karar alıp süratli bir halde uygulamaya koyulması mümkünlüğünü kıymetlendiren Ünal, “Sonuçta da diyelim ki 2 yıl içerisinde Ukrayna’yı üye yaparsa bu gerçekten aptalca olur. Zira farklı sıkıntılar ortaya çıkacak. Birincisi güvenlik meseleleri yaşanır. Olağanda bugüne kadar Avrupa Birliği’ne nazaran yapılan ülkeler -özellikle tabiata ait olarak- evvel NATO üyesi oluyorlardı, akabinde Avrupa Birliği’ne üye yapıyorlardı. Bu da şöyle icra ediliyordu deniliyordu ki, ‘Önce NATO’nun genişlemesi ile bu ülkelerin güvenlik sistemine entegrasyonu tamamlanıyor, güvenlik ortamı oluşturuyor ve sonra da Avrupa Birliği’nin genişlemesi için uygun bir alan oluşturduk’ deniliyordu. Artık şayet Ukrayna’yı Avrupa Birliği’ne alırlarsa bu karşıtından gitmek manasına gelecek ve enteresan sıkıntılar ortaya çıkacak” şeklinde konuştu.
‘Ukrayna’nın bölünmesinin altyapısını oluşturmuş olacaklar’
Ukrayna’nın AB’ye alınmasına dair öbür pürüzlerden de bahseden Ünal şu sözleri kullandı:
“Bu sıkıntılardan bir kısmı da Rusya’yla ilgili. Diyelim ki Ukrayna Avrupa Birliği üyesi bir ülke olacak lakin topraklarının değerli bir kısmında egemenlik kuramıyor da olacak. Yani egemenlik inşaat kelam konusu olmayacak. Örneğin Ukrayna üzere bir devleti siz Avrupa Birliği’ne alırken haritasını ne kabul edeceksiniz? Kırım, Ukrayna’nın bir modülü mı görülecek? Şayet modülü olarak görülecekse şu anda Rusya’nın denetim ettiği bütün topraklarda tıpkı halde olacaksa, yani Herson, Mariupol, Donbass bölgesi vs. bunların hepsi Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü kesimi farz edilecekse, o vakit Avrupa Birliği kendi başına bela alıyor demektir. Zira o bölgelerde diyelim ki Ukrayna ile Rusya ortasında yeni çatışmalar meydana geldi, o vakit Avrupa Birliği üyesi ülkeler bir halde taraf olmuş olacaklar. Mesela Ukrayna Avrupa Birliği kuruluna gidip ya da kurulu acil toplantıya çağırıp ‘Bana şu mevzularda yardım edin’ diyecek. Ayrıyeten Avrupa Birliği’nin kendi güvenlik sistemi ve düzenekleri var. Çok tesirli değil tahminen lakin var, bunları nasıl devreye sokacaksınız? Mesela Türkiye ile ilgili olduğunda bunlar devreye giremiyor zira Türkiye NATO üyesi lakin Rusya değil. Pekala, Avrupa Birliği üyeleri olarak Rusya’ya karşı bu türlü bir şey mi yapacaksınız? İkincisi, bütün bunları yaptıkları taktirde Ukrayna’nın bölünmesinin altyapısını oluşturmuş olacaklar. Maksat buysa bu da değişik bir gaye olurdu.”
‘Avrupa Birliği giderek bir gevezelik kulübü haline dönüştü’
Fransa ve Almanya’nın başta olmak üzere Batılı ülkelerin “Ukrayna’nın Avrupa Birliği’ne katılması 10 yıllar alacak” yaklaşımını da pahalandıran Ünal, “Aslında yapamayacakları ve yapmamaları gereken bir şeyi yapabilirlermiş üzere uzun uzun tartışıyorlar. Bu da NATO üyesi probleminde olduğu üzere ortalığı bulandırmaktan diğer bir işe yaramıyor. Birebir şey burada Avrupa üyeliği ile ilgili olarak da konuşuluyor. Pekala bu süreç onlarca yıl alıyorsa, bu türlü bir şey gündemde değilse, bunu gündeme alarak ne yapmaya çalışıyorlar? Avrupa Birliği kimi taraflarıyla giderek bir gevezelik kulübü haline dönüştü. Münasebetiyle önemli şeyleri bunlardan beklemek de pek mümkün değil. Muhtemelen buna emsal şeylerle müsabakaya devam edeceğiz. Yani burada 1 mantık yok. Fransa’nın da dediği de hakikat, Avusturya’nın dediği de gerçek, başka ülkelerin dediği de hakikat. Lakin neden Zelenskiy ve Ukrayna’yı güya bu türlü bir şey mümkünmüş üzere bir beklentiye sokuyorsunuz o vakit? Bunun bir izahı yok bence. Bunun izah fakat şu olabilir ‘Ya siz orada Ukrayna olarak son Ukraynalı ölünceye kadar Ruslarla savaşın, Rusya’yı mümkün mertebe zayıflatın bizde zati sizi bu iş için kullanıyoruz, ondan sonrasına bakarız’ der üzere bir şey. Olağan mantıkla, akılla ve stratejik bir planlama ile izahı güç şeyler” dedi.
‘AB’ye üye olma kriterleri ile kıymetlendirme yapılırsa Ukrayna aday ülke bile olamaz’
Avrupa Birliği’ne girmenin aşikâr kriterleri olduğunu ve tüm bunların da uzun süreçler gerektirdiğini belirten Ünal şu biçimde konuştu:
‘Türkiye’yi hiçbir vakit üye yapmak istemediklerinden ötürü bu türlü davranıyorlar’
Türkiye’nin AB’nin siyasi kriterlerini tamamlaması ile ilgili süreç hakkında da konuşan Ünal, “Bayağı bir vakit aldı. Zira Türkiye’ye, Avrupa Birliği üyesi olmakta alakası olmayan 1 sürü mevzu dayatıldı. Zira Türkiye’yi hiçbir vakit üye yapmak istemediklerinden ötürü bu türlü davranıyorlar” dedi.
‘Avrupa ülkeleri, ABD’nin duruşuyla Ukrayna savaşına sebep olunması ile ne yapacağını bilemez durumda’
23 Haziran’da yapılacak olan dorukta Ukrayna’ya aday ülke statüsünün verilmesi takdirinde neler olabileceğini kıymetlendiren Ünal, “Siyasi olarak başkanlar dorukta bir ortaya gelip de ‘Ne olursa olsun biz Ukrayna’yı bu halde alacağız’ diye karar alacaklarsa büyük bir cıngar çıkacaktır. İçerde çok önemli müzakereler olacaktır, hengameler edilecektir fakat sonuçta bu türlü bir karar çıkarsa bütün bu ögeler ortaya çıkacak. Bölünmüş bir ülkenin Avrupa Birliği üyesi olması kelam konusu olacak. Pekala yarın öbür gün Rusya ile Ukrayna ortasında bir ateşkes mutabakatı yapılmasına karşın yeni bir çatışma çıkarsa Avrupa Birliği ne yapacak, gelip Ukrayna’yı savunacak mı? Yani bu artık saçmalığın tepesi. Avrupa ülkeleri, bilhassa ABD’nin duruşuyla bu Ukrayna savaşına sebep olunmasının sonucunda ne yapacaklarını bilemez durumdalar. Bu türlü değişik şeyler yapmaya çalışıyorlar lakin nitekim attıkları adamın dengeli bir stratejinin kesimi olduğunu söylemek mümkün değil” dedi.